W dniu 18 stycznia 2018 r., na skutek skargi kasacyjnej złożonej przez Kancelarię CASUS IURIS, Sąd Najwyższy wydał precedensowy wyrok dotyczący wniosków o wypłatę odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne z nieruchomości, której podział dokonany został na wniosek właściciela nieruchomości i których własność przeszła odpowiednio na gminę, powiat, województwo lub Skarb Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna. Czy uzgodnienie wysokości odszkodowania za drogę zanim decyzja zatwierdzająca podział stanie się ostateczna będzie od tej pory wiążące dla organów administracji publicznej?
Dotychczasowa praktyka
Do tej pory bardzo silna linia orzecznicza sądów administracyjnych stała na stanowisku, że właściciel nieruchomości nie może wcześniej tj. zanim decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stanie się ostateczna zrzec odszkodowania za utratę własności nieruchomości. Interpretacja sądów administracyjnych sprowadzała się do tego, że jakiekolwiek wcześniejsze pisemne uzgodnienie wysokości odszkodowania za drogę zanim decyzja zatwierdzająca podział stanie się ostateczna nie wywołują skutku prawnego. W konsekwencji, w chwili obecnej jednostki samorządu terytorialnego borykają się z wnioskami byłych właścicieli nieruchomości, którzy występują o podjęcie rokowań a dalej składają do właściwego organu administracji publicznej wniosek (nawet po kilkunastu latach) o ustalenie wysokości odszkodowania za utraconą nieruchomość.
Uzgodnienie wysokości odszkodowania za drogę zanim decyzja zatwierdzająca podział stanie się ostateczna – nowe podejście
Jako pełnomocnicy jednej z dolnośląskich gmin, która właśnie z takim problemem się zmagała, wystąpiliśmy na drogę cywilną celem rozstrzygnięcia przez sąd powszechny skuteczności takich uzgodnień. Bazując na linii orzeczniczej sądów administracyjnych sądy powszechne obu instancji stanęły na stanowisku, że kwestie ewentualnych uzgodnień winny być rozpatrywane przez organy administracji publicznej i sądy administracyjne, a nie sądy powszechne. Na skutek złożonej przez nas skargi kasacyjnej, nad zagadnieniem tym ostatecznie pochylił się Sąd Najwyższy, który w wyroku z 18 stycznia 2018 r. (sygn. akt V CSK 261/17) podzielił podnoszone przez nas argumenty co do tego, że zawierane przez strony umowy (porozumienia) mają charakter cywilnoprawny, a zatem to sądy powszechne a nie organy administracji publicznej winny pochylić się nad ich skutecznością. Sąd Najwyższy stwierdził również, że uzgodnienie wysokości odszkodowania za drogę zanim decyzja zatwierdzająca podział stanie się ostateczna nie jest zakazane i brak ku temu przeszkód prawnych.
Podsumowanie
Przez lata zgłębiając tę problematykę, analizując stanowiska organów administracji publicznej i sądów administracyjnych związanych z porozumieniami zawieranymi na gruncie art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, znając aktualne problemy jednostek samorządu terytorialnego wynikające z licznych wniosków o wypłatę odszkodowania, wydaje się, że udało się doprowadzić do pewnego przełamania dotychczasowego postrzegania tego zagadnienia i zmiany podejścia sądów do problematyki jaką jest uzgodnienie wysokości odszkodowania za drogę zanim decyzja zatwierdzająca podział stanie się ostateczna.
radca prawny
Aleksandra Płudowska
aleksandra.pludowska@casus.wroc.pl
