W niniejszym wpisie przedstawiamy zagadnienie prawne dotyczące skutecznego uzyskania zameldowania na pobyt stały lub czasowy pod adresem samodzielnego lokalu mieszkalnego, który jednak nie jest odrębną własnością. Wyjaśniamy ponadto jaka jest różnica miedzy lokalem wydzielonym a wyodrębnionym oraz odpowiadamy na pytanie czy każdy samodzielny lokal musi stanowić odrębną własność.
Obowiązek meldunkowy obywateli polskich
Przepisy ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności nakładają na obywateli polskich obowiązek meldunkowy, który polega na:
- zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
- wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
- zgłoszeniu wyjazdu z Rzeczypospolitej Polskiej z zamiarem stałego pobytu poza granicami kraju albo bez zamiaru stałego pobytu, na okres dłuższy niż 6 miesięcy oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 25 ust. 1 i 2 ww. ustawy pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania, natomiast pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.
Art. 26 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności wskazuje, że adres określa się przez podanie:
- w gminach, które uzyskały status miasta – nazwy miasta (dzielnicy), ulicy, numeru domu i lokalu – jeżeli jest wydzielony, nazwy województwa oraz kodu pocztowego;
- w pozostałych gminach – nazwy miejscowości, ulicy, jeżeli w miejscowości występuje podział na ulice, numeru domu i lokalu – jeżeli jest wydzielony, nazwy gminy, nazwy województwa oraz kodu pocztowego.
Pojawia się zatem pytanie, co ustawodawca rozumie pod pojęciem wydzielonego lokalu.
Lokal wydzielony a lokal wyodrębniony – pojęcie samodzielnego lokalu mieszkalnego
Niestety przepisy ustaw i rozporządzeń nie wprowadzają definicji lokalu wydzielonego.
Warto natomiast zwrócić uwagę na pojęcie samodzielnego lokalu mieszkalnego, zawarte w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Samodzielnym lokalem mieszkalnym w rozumieniu tej ustawy jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.
Z powyższego wynika, że pojęcie lokalu wydzielonego można utożsamiać z pojęciem lokalu samodzielnego.
Ale czy każdy samodzielny lokal mieszkalny musi być lokalem wyodrębnionym, stanowiącym odrębną własność? Odpowiedź znajdziemy w ww. ustawie o własności lokali, która wprost wskazuje w art. 2 ust. 1, że samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, może, ale nie musi stanowić odrębnej nieruchomości. W ustawie (art. 7) wskazano również sposoby ustanowienia odrębnej własności lokalu:
- zawarcie umowy,
- dokonanie jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości,
- wydanie przez sąd orzeczenia znoszącego współwłasność.
Zatem lokalem samodzielnym będzie zarówno lokal wyodrębniony jak też ten, który nie stanowi odrębnej własności, lecz jest jedynie częścią składową całej nieruchomości.
Skoro lokal samodzielny nie musi być lokalem wyodrębnionym, to nie można stawiać znaku równości między lokalem wydzielonym, a lokalem wyodrębnionym.
Powyższe stanowisko potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 stycznia 2018 r., sygn. akt IV SA/Wa 2367/17. Wyjaśnił, że „użyte w art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności pojęcie wydzielonego lokalu nie może być utożsamiane z pojęciem samodzielnego lokalu wyodrębnionego, bowiem nie są to równoznaczne pojęcia, a ustawa o własności lokali nie definiuje pojęcia samodzielnego lokalu wyłącznie jako lokalu wyodrębnionego. Lokal samodzielny nie musi zatem stanowić odrębnej własności. Brak statusu odrębnej własności w odniesieniu do lokalu, którego dotyczy meldunek nie stanowi przeszkody do traktowania tego lokalu jako lokalu samodzielnego, a na potrzeby meldunkowe do posiadania statusu lokalu wydzielonego”.
W związku z tym, jeżeli posiadamy zaświadczenie starosty o samodzielności danego lokalu mieszkalnego, to niezależnie od tego czy stanowi on odrębną nieruchomość możemy wnosić o zameldowanie się pod jego adresem.
Co zrobić gdy organ odmówi jednak zameldowania?
Odmowa zameldowania pod adresem lokalu wydzielonego, który jednak nie stanowi odrębnej własności, powinna wiązać się z wydaniem przez organ gminy decyzji administracyjnej, o czym przesądza art. 31 ustawy o ewidencji ludności. Od takiego rozstrzygnięcia wnioskodawcy przysługuje odwołanie do wojewody, które wprawdzie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia (wystarczy jedynie, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji), ale warto powierzyć jego sporządzenie profesjonalnemu pełnomocnikowi, który przygotuje stosowne pismo wraz z argumentacją prawniczą. Odwołanie powinno zostać wniesione w terminie 14 dni od daty doręczenia stronie orzeczenia organu I instancji, za pośrednictwem tego organu. Wojewoda co do zasady powinien rozpatrzyć odwołanie w ciągu miesiąca.
Gdyby jednak zamiast wydania decyzji odmownej, urzędnik działający w imieniu organu w ogóle nie przyjął wniosku o zameldowanie (co jest niedopuszczalne i sprzeczne z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego) proponujemy ponownie złożyć wniosek na urzędowym formularzu wraz z pismem przewodnim, przygotowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, zawierającym twierdzenia wnioskodawcy dotyczące bezprawności odmowy przyjęcia wniosku, a także argumenty odnoszące się do pojęcia lokalu wydzielonego. Warto przy tym podkreślić, że odmowa przyjęcia wnoszonego przez stronę żądania w konkretnym przypadku wiązać się może nawet z odpowiedzialnością odszkodowawczą.
Podsumowanie
Jeżeli lokal mieszkalny posiada status lokalu samodzielnego, to możemy mówić o lokalu wydzielonym w rozumieniu art. 26 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i tym samym możliwe jest zameldowanie się pod adresem takiego lokalu. Nie każdy lokal wydzielony musi stanowić jednocześnie odrębną nieruchomość. W przypadku odmowy zameldowania przez organ gminy wnioskodawca może skorzystać z prawa do odwołania się od tego rozstrzygnięcia. Natomiast za niedopuszczalną i bezprawną należy uznać odmowę przyjęcia wniosku o zameldowanie pod adresem samodzielnego, lecz niewyodrębnionego lokalu mieszkalnego.
