Na sesjach rady gminy uchwały, których przedmiotem jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (sporządzenie lub zmiana) zawsze budzą duże zainteresowanie i nierzadko wywołują skrajne emocje wśród mieszkańców. Nie da się bowiem ukryć, że bardzo często różne grupy osób mają w tym zakresie różne interesy. I tu pojawia się pytanie, co zrobić, kiedy decyzja organu stanowiącego gminy w zakresie planu zagospodarowania przestrzennego jest dla nas niekorzystna? Czy zaskarżenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest możliwe? Oczywiście, że jest, ale są pewne warunki.
Rola sądów administracyjnych
Zgodnie z art. 3§1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dalej p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Z kolei stosownie do treści art. 3 § 2 pkt 5 p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje między innymi orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej. Kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Wojewódzki Sąd Administracyjny, uwzględniając skargę na akt prawa miejscowego jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego stwierdza jego nieważność w całości lub w części albo stwierdza, że została wydany z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności.
Zaskarżenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – krok po kroku
Podstawy wniesienia skargi do sądu administracyjnego należy upatrywać w przepisie art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zgodnie z którym każdy czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Skargę wnosimy do właściwego miejscowo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skarga powinna oczywiście spełniać wszystkie wymogi formalne i zostać opłacona. I należy pamiętać o jeszcze jednej kwestii formalnej. Przepis art. 1 u.s.g. ma takie brzmienie, jak powyżej, dopiero od 1 czerwca 2017 r. Wcześniej, przed skierowaniem do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargi należało wezwać organ gminy do usunięcia naruszenia prawa. Obecnie takiego obowiązku nie ma. Niemniej jednak w przypadku tego przepisu należy uwzględnić przepisy przejściowe (art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw), które wskazują, że „nowe zasady” dotyczą jedynie aktów prawa miejscowego i czynności organów dokonanych po dniu wejścia w życie nowelizacji ustawy. Koniecznie trzeba zatem sprawdzić, w jakiej dacie został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli nastąpiło to przed 1 czerwca 2017 r., to ewentualne zaskarżenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego musi zostać poprzedzone uprzednim wezwaniem organu (rady gminy/ rady miasta) do usunięcia naruszenia prawa.
Zaskarżenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w kontekście przesłanki interesu prawnego
W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że każdy właściciel nieruchomości znajdującej się w obszarze planu ma legitymację do jego skarżenia przy czym, na uwzględnienie zasługuje jedynie taka skarga w której skarżący wykaże, że uchwała wpływa na przysługujące mu prawo własności w aspekcie naruszenia interesu prawnego a nie faktycznego. To jest kwestia, którą trzeba dobrze uzasadnić. Skuteczne zaskarżenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wymaga wykazania przez skarżącego interesu prawnego. Pojęcia tego nie należy mylić z interesem faktycznym! Jak wskazuje się w orzecznictwie „od interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, który nie upoważnia do zaskarżania aktów organów administracji, a który występuje wówczas, gdy określony podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany sposobem uregulowania danej kwestii, jednakże poprzez określoną regulację normatywną nie dochodzi do naruszenia przepisu prawa materialnego czy procesowego dotyczącego jego sytuacji prawnej. Skarga wniesiona na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g. nie ma charakteru actio popularis, co oznacza, że nawet sprzeczność aktu organu gminy z prawem nie daje uprawnienia do jej wniesienia.” (zob. wyrok NSA z 20 czerwca 2017 r., sygn. akt II OSK 2648/15).
Podsumowanie
Zaskarżenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie jest w żadnym wypadku niemożliwe. Aby jednak wniesiona skarga wywarła pożądany skutek należy bardzo dokładnie przeanalizować sprawę, być może sięgnąć po opinię lub pomóc fachowców, którzy pomogą nam sporządzić taką skargę (zarówno pod kątem czysto formalnym, jak i merytorycznie w kontekście wykazania interesu prawnego). W przypadku niezadowolenie z uchwalonego brzmienia planu, nie warto więc z góry zakładać, że sprawa jest przegrana.
