W praktyce zdarza się, że wykonawcy, pomimo bardzo jednoznacznych postanowień ustawy – Prawo zamówień publicznych co do sposobów wpłaty wadium w pieniądzu, wpłacają wadium w kasie zamawiającego. Po stronie zamawiających powstaje wówczas dylemat, co zrobić z ofertą, która w pewnym sensie jest zabezpieczona, ale sposób wniesienia wadium budzi zastrzeżenia, a wykonawcy zastanawiają się, czy zamawiający uzna, że wadium zostało skutecznie wniesione.

Wadium w pieniądzu w świetle przepisów p.z.p.

Na wstępie warto przytoczyć art. 45 ust. 6 Prawo zamówień publicznych, dalej p.z.p., zgodnie z którym wadium może być wnoszone w jednej lub kilku następujących formach:

• pieniądzu,
• poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym,
• gwarancjach bankowych,
• gwarancjach ubezpieczeniowych,
• poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. z 2016 r. poz. 359 i 2260 oraz z 2017 r. poz. 1089).

W myśl ust. 7 wyżej wymienionego przepisu ustawy wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek bankowy wskazany przez zamawiającego. Literalne brzmienie ustawy wskazuje więc raczej na niedopuszczalność wpłaty gotówką wadium w kasie zamawiającego. Jednak w praktyce zdarzają się różne sytuacje.

Cel ustawodawcy

Niewątpliwie celem ustawodawcy, który w przepisach p.z.p. wyraźnie zaznaczył, że wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek bankowy wskazany przez zmawiającego, było zapewnienie transparentności, zwiększenie uczciwej konkurencji i przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy, co jak się okazuje wcale nie było tak rzadkim zjawiskiem. Wpłacenie wadium w kasie zamawiającego z całą pewnością powinno być zatem bardzo dokładnie analizowane przez zamawiającego i to nie tylko z uwagi na art. 45 ust. 7 p.z.p., ale także na przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Art. 22 wyżej wymienionej ustawy stanowi, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Wątpliwości zamawiających

Należy zwrócić przy tym uwagę, że orzecznictwo dopuszcza wniesienie wadium w gotówce w kasie banku i uznaje je jako skutecznie wniesione. Czy zatem wniesienie wadium w kasie zamawiającego również automatycznie można uznać za skuteczne, czy też należy ofertę odrzucić? Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 7b p.z.p. zamawiający zobowiązany jest odrzucić ofertę, jeżeli wadium nie zostało wniesione lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli zamawiający żądał wniesienia wadium. Wpłacenie wadium w kasie banku jest o tyle różne od sytuacji wpłaty wadium w kasie zamawiającego, że gotówka jest w banku sprawdzana, a po drugie wpłata od razu księgowana jest na rachunku bankowym zamawiającego.

Sytuacja wygląda inaczej, jeżeli wadium wpłacane jest gotówką w kasie zamawiającego. Abstrahując od tego, czy osoba pracująca w kasie powinna przyjmować taką wpłatę, to należy zwrócić uwagę, że bez ingerencji osoby trzeciej, która uda się do banku i dokona wpłaty gotówki z kasy na rachunek bankowy zamawiającego, kwota wadium nie znajdzie się na rachunku bankowym zamawiającego, co oznacza że nie będą spełnione przesłanki wynikające z art. 45 ust. 7 i 8 p.z.p. Oznacza to, że decydując się na wpłatę wadium w kasie zamawiającego, wykonawca niejako powierza zamawiającemu dokonanie wpłaty kwoty wadium na rachunek bankowy, co może nastąpić już po otwarciu ofert i taka oferta zostanie przez zamawiającego odrzucona na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7b p.z.p.

Podsumowanie

Wpłacenie wadium w kasie zamawiającego w gotówce jest bardzo ryzykowne dla wykonawcy, który musi się liczyć z tym, że zamawiający odrzuci jego ofertę jako wniesioną w sposób nieprawidłowy. W sytuacji, kiedy zamawiający określił w specyfikacji sposób wniesienia wadium w gotówce i wskazał numer rachunku bankowego zaleca się dokonanie, najlepiej z odpowiednim wyprzedzeniem, wpłaty wadium w drodze przelewu, co nie pozwoli na podważenie skuteczności jego wniesienia. W przeciwnym razie bardzo często wykonawca zmuszony będzie do składania odwołania, w którym będzie dopiero wykazywał, że wpłacona przez niego na poczet wadium kwota znalazła się w odpowiednim czasie na rachunku bankowym zamawiającego, a złożona oferta była zabezpieczona.

Radca prawny

Aleksandra Płudowska